TTB Risk Değerlendirme Anket Sonuçları
TTB Sağlık Çalışanlarının Risk Değerlendirmesi anketinde ikinci hafta sonuçlarını açıkladı: Çalışma koşullarındaki olumsuzluklar sürüyor, sağlık çalışanlarının riski artıyor!

Türk Tabipleri Birliği (TTB), raporun sonuç bölümünde sağlık çalışanlarının büyük risk altında sağlık hizmeti sunduğunu, olumsuz koşulların meslek hastalığı ve iş kazası yönünden yüksek risk oluşturduğunu, sağlık çalışanlarında kaygı ve korkuya neden olduğunu belirterek, pandemi ile mücadelede özveriyle çalışan sağlık çalışanlarının çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve kişisel koruyucu donanımların eksiksiz sağlanması için Sağlık Bakanlığı’na bir kez daha çağrıda bulundu.

23-29 Mart 2020 Tarihleri Arasında Sağlık Çalışanlarının COVID-19 Virüsüne Maruz Kalımına İlişkin Risk Değerlendirmesi

Türk Tabipleri Birliği web sayfasında 20 Mart 2020 tarihinde öz bildirime dayalı bir yaklaşımla hekimlerin ve sağlık çalışanlarının COVID-19 virüsüne maruz kalımına ilişkin bir risk değerlendirmesi çalışması başlatmıştı. Çalışmanın ön raporu sorunun önemi ve aciliyeti nedeniyle yetkililer ve kamuoyuyla paylaşılmak 23 Mart tarihinde yayınlanmıştı. 23-29 Mart tarihleri arasında çalışmaya 1630 sağlık çalışanı yanıt vermiştir.
Çalışmaya yanıt verenlerin %52’si erkek, % 48’i kadındır.

Sağlık çalışanlarının meslekleri
Yanıt verenlerin büyük çoğunluğunu % 75,4 ile hekimler oluşturmaktadır, hekimlerin %59,2’si uzman, % 34,3’ü pratisyen, %6,5’i ise asistan hekimdir. Hekimleri %9,7 ile diş hekimleri izlemektedir. Ayrıca ebe, hemşire, eczacı/eczacı kalfası, psikolog, radyoloji teknisyeni, sağlık teknisyeni, tıbbi sekreterler de yanıt vermiştir.

Sağlık çalışanlarının görev yaptıkları iller
Risk değerlendirmesi çalışmasına 68 ilden sağlık çalışanları yanıt vermiştir. Yanıt verenlerin %36’sı İstanbul ’da, %20’si Ankara’da, %6’sı Kocaeli,  sağlık kurumlarında görev yapmaktadır. Bu üç ili sırasıyla Bursa (%6), İzmir (%5), Antalya %5, , İçel %3, , Aydın (%2), Adana %2, izlemektedir.

Sağlık çalışanlarının çalıştıkları kurumlar
Yanıt verenlerin %48’i kamu, %52’si özel sağlık kurumlarında çalışmaktadır.
Yanıt verenlerin %24’ü Sağlık Bakanlığı hastanesinde, %22’si özel hastanede, %14’ü poliklinik/tıp merkezinde, %13’ü Aile Sağlığı Merkezinde, %12’si üniversite hastanesinde görev yapmaktadır. Ayrıca özel muayenehane, Ortak Sağlık Güvenlik Birimi ya da işyerleri, İl/İlçe Sağlık Müdürlüklerinde  görev yapan sağlık çalışanları da risk değerlendirmesi çalışmasına yanıt vermişlerdir.

Sağlık çalışanlarının görev yaptıkları sağlık birimi
Yanıt verenlerin %51’i ayakta tedavi, %14’ü yataklı tedavi, %9’u acil servis, %7’si yoğun bakım, %4’ü ağız diş sağlığı hizmeti vermektedir. Bunları ameliyathane, görüntüleme hizmetleri, laboratuvar, OSGB ve eczanede görev yapan sağlık çalışanları izlemektedir.

Sağlık çalışanlarının sahip oldukları riskler
Yanıt veren sağlık çalışanlarının %28’inin en az bir kronik hastalığı vardır, %3’ü 65 yaş üstündedir, %1’i ise gebedir.

Sağlık çalışanlarının COVID-19 ile teması
%30’unun çalıştığı sağlık kurumunda birden fazla COVID-19 hastası olmuş  %10’unun bir sağlık kurumunda teyitli COVID-19 hastasıyla yüz yüze (1 metre mesafede) teması olmuş, %8’i teyitli COVID- 19 hastasına doğrudan bakım hizmeti vermiştir.
%13’ü hasta üzerinde aerosol üretici bir işlem yapılırken orada imiş.
Altı sağlık çalışanı COVID-19 enfeksiyonlu bir hastanın bakımı, tedavisi sırasında, biyolojik sıvıyla/solunum yolu salgısıyla ilgili bir iş kazası geçirmiştir.

Sağlık kurumlarının COVID-19 salgınına hazırlıklılık durumu
Yanıt verenlerin %50’sinin çalıştığı kurumda COVID-19 için ayrı bir triaj mekânı sağlanmamıştır. %44’üne COVID 19 salgınında nasıl korunacağına dair çalıştığı kurum tarafından bir eğitim verilmemiştir. %44’üne COVID 19 salgınında iş organizasyonuyla ilgili yapılacak değişiklikler konusunda bilgi verilmemiştir. %50’sine COVID 19 ile ilgili birimine özel tanı, tedavi şemalarıyla ilgili rehber vb. eğitim materyali verilmemiştir.

Sağlık çalışanlarının COVID 19 şüpheli ya da kesin tanılı bir hastaya hizmet verirken Kişisel Koruyucu Donanıma (KKD) erişim konusunda yaşadıkları sorunlar
COVID-19 pandemisi nedeniyle başvuran tüm hastaların kuşkulu vaka gibi düşünülerek önlem alınması çok önemlidir. Bu nedenle kişisel koruyucu kullanımı yaşamsaldır. Sağlık çalışanlarının kişisel koruyucu donanıma erişim konusunda yaşadıkları sorunlar Tablo 1’de sunulmuştur.
Son bir haftada 23-29 Mart arasında KKD erişiminde az miktarda da olsa iyileşmeler görülmekle birlikte sorun yaşayanların oranı hala çok yüksektir. Sağlık çalışanları eldiven, önlük/forma, tıbbi maske, tek kullanımlık önlük/tulum, siperlik, gözlük ya da koruyucu gözlük ve N95 maske bulmada sorun yaşadıklarını belirtmişlerdir.

Tablo 1 Kişisel Koruyucu Donanıma Erişim Sorunları Yaşayanların Oranı (%)
Kişisel Koruyucu Donanım - 21-22 Mart - 23-29 Mart
Eldiven - 38 - 31
Önlük/forma - 52 - 41
Tıbbi maske - 60 - 51
Tek kullanımlık önlük/tulum - 71 - 64
Siperlik ya da gözlük/koruyucu gözlük - 74 - 61
N95 maske - 78 - 74

Sağlık çalışanlarının çalışma koşulları COVID 19 salgınına hazır hale getirildi mi?
Tablo 2’de sağlık çalışanlarının COVID 19 şüpheli ya da kesin tanılı bir hastaya hizmet verme koşulları sunulmuştur. Sağlık çalışanları bulundukları bölümde çalışan sayısının arttırılmadığını, dönemsel de olsa hasta oldukları halde çalışmak zorunda kaldıklarını, çalıştıkları ortamda havalandırma ile ilgili sorun yaşadıklarını, gebelik, kronik hastalık ya da yaş nedeniyle risk grubunda olduğu halde risksiz yerde çalışma hakkını kullanamadıklarını, kişisel koruyucu donanımla ilgili sorunları üst yönetime rahatlıkla bildiremediklerini ve yoğun bir biçimde kaygıya ve korkuya neden olan sorunlar yaşadıklarını belirtmişlerdir. COVID 19 salgını nedeniyle 155 sağlık çalışanı yönetime işten çekilme talebinde bulunmuştur.

Çalışma koşulları %
COVID 19 salgını sonrasında çalıştığı bölümde çalışan sayısının arttırılmaması %28
COVID 19 salgını sonrasında fazla mesai yapmak zorunda kalanlar %30
COVID 19 salgını nedeniyle dönemsel de olsa hasta olduğu halde çalışmak zorunda kalma %33
Çalıştığı ortamda havalandırmayla ilgili bir sorun yaşama %74
Gebelik, kronik hastalık, 60 yaş üstü olma gibi risk gruplarında olup, riskli alanlarda çalışmama hakkını kullanamama %64
KKD, havalandırma  vb. sorunlarda üst yönetime rahatlıkla bildirememe %64
COVID 19 salgını nedeniyle kaygıya ve korkuya neden olan sorunlar yaşama %83

Covid 19 salgını nedeniyle gebelik, kronik hastalık nedeniyle riskli yerlerde çalışmama hakkının verilmemesinin (%64), KKD, havalandırma vb. sorunlarda üst yönetime rahatlıkla bildirememenin(%64), sorunlar nedeniyle kaygı ve korkuyla çalışmanın (%83) devam ettiği görülmektedir. Havalandırmayla ilgili sorun yaşama (%70) ise artmıştır.

Sonuç
Bu çalışmaya yanıt veren 68 ilden 1630 sağlık çalışanının %70’i çalıştığı sağlık kurumunda birden fazla COVID-19 hastası olduğunu, %6’sı bir sağlık kurumunda teyitli COVID-19 hastasıyla yüz yüze (1 metre mesafede) teması  olduğunu belirtmiştir.
Sağlık kurumlarının hala COVID-19 salgını için hazırlıklı olmadığı görülmektedir.
Yanıt verenlerin %50’si çalıştığı kurumda COVID-19 için ayrı bir triaj mekânı sağlanmadığını, %44’ü COVID 19 salgınında nasıl korunacağına dair çalıştığı kurum tarafından bir eğitim verilmediğini, %44’ü COVID 19 salgınında iş organizasyonuyla ilgili yapılacak değişiklikler konusunda bilgi verilmediğini, %50’si COVID 19 ile ilgili birimine özel tanı, tedavi şemalarıyla ilgili rehber vb. eğitim materyali verilmediğini ifade etmiştir.
Hala gebe, kronik hastalığı olan vb. sağlık çalışanları riskli bölümlerde çalışmaya devam etmekte, KKD yeterli olmadığı gibi çalıştıkları birimlerin havalandırılmasıyla ilgili sorunlar artmaktadır.
Sağlık çalışanları büyük bir risk altında sağlık hizmeti sunmaktadır. Risk değerlendirmesi çalışmasının ikinci hafta verileri Kişisel Koruyucu Donanım ve çalışma koşulları konusunda ciddi yetersizlikleri ve sorunları işaret etmektedir. Bu koşullar meslek hastalığı ve iş kazası yönünden yüksek risk oluşturmakta, sağlık çalışanlarında kaygı ve korkuya neden olmaktadır. Türk Tabipleri Birliği olarak pandemi ile mücadelede yaşamsal öneme sahip hekimlerin ve sağlık çalışanlarının özveriyle çalıştıklarını vurguluyor, Sağlık Bakanlığına sağlık kurumlarında çalışma koşullarının iyileştirilmesinin ve Kişisel Koruyucu Donanımların eksiksiz sağlanmasının gerektiğini verilerin ışığında bir kez daha bildiriyoruz.