SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi, 'Türkiye Enerji Dönüşümü Görünümü 2024' raporunu yayınladı. Çalışmaya göre, geçen yıl devre dışı bırakılan enerji kaynakları elektrik kurulu gücünün yüzde 59'unu, elektrik üretiminin yüzde 46'sını oluşturdu. Ayrıca devreye alınan yeni elektrik kapasitesinin yüzde 99'u değiştirilen enerji santrallerinden geldi.

• SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi, ' Türkiye Enerji Dönüşümü Görünümü 2024 ' raporunu yayınladı
• 2024'te değiştirilen enerji kaynakları elektrik kurulu gücünün yüzde 59'unu, elektrik üretiminin yüzde 46'sını oluşturdu
• Devreye alınan yeni elektrik kapasitesinin de yüzde 99'u değiştirilen enerji santrallerinden geldi
• Yenilenebilir enerji kurulu gücü geçen yıl toplam 68,8 GW'a ulaştı
• Türkiye'nin enerji ürünleri ithalatı 2024'te 65,6 milyar dolar, enerji kaynaklı dış ticaret açığı ise 49 milyar dolar oldu
• 2024'te Türkiye'nin enerji tüketiminde önemli adımlar atıldı, ancak fosil yakıtların azaltılmasına yönelik hedef ve politikaların belirsizliği korunuyor

SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi'nin hazırladığı 'Türkiye Enerji Dönüşümü Görünümü 2024' raporu açıklandı. Raporda, enerji üretimi, tüketim ile sera emisyon emisyonları, arz güvenliği ve düşük gelirli enerji arzı, değiştirilebilen enerji, enerji değişimi ile elektriklendirme başlıkları altında enerji kullanımında 2024 görünümü seçildi.

Çalışmada, yıllık enerji tüketimine ilişkin amacın yukarı yönlü güncellenmesinin yanı sıra sıra enerji ve enerji verimliliği politikalarının, şebeke yatırımları, dijitalleşme, elektrifikasyon, adil dönüşüm ve yeşil enerji gibi temel alanlarla birlikte bütüncül bir şekilde ele alınmasına başlanıldığına dikkat çekildi. Bu yaklaşımın, enerji dönüşümünün kamu politikalarının yaygınlaştığını ortaya koyduğu vurgulanarak, özellikle dönüşüm odasına ivme kazandıracak enerji hedeflerindeki artış, bu yeni politikanın en belirgin göstergelerinden biri olduğu vurgulandı.

SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi Direktörü Alkım Bağ Güllü , Türkiye'nin enerji hedeflerindeki iddialı artışın enerjinin gösterilmesindeki kararlılığını gösterdiğini ancak fosillerle ilgili projeksiyonların güncellenmemesinin yarattığını ifade etti. Güllü şunları söyledi: "Öncelikle uzun vadeli tedavinin açıklığa dönüştürülmesi gerekiyor. Türkiye'de büyümek için sadece elektrik sektörü için 15 milyar küresel yatırım bulunuyor. Bu finansmanın sağlanabilmesi için piyasada şeffaflık ve öngörülebilirlik hayati önem taşıyor. 2024, Türkiye'nin enerjisinde önemli olan hesaplamaların atıldığı, ancak mevcut politika ve verimliliğin etkisi üzerine yeni sorunlar estetik olarak var.”

Güllü, düzenlenmesi planlanan ulusal Emisyon Ticareti Sistemi'nin (ETS) önemli adımlardan biri olduğunu ve bu doğrultuda oluşturulacak enerji mevzuatın enerji dönüşümünün yönlendirilmesine yönelik uygulamalar netleştirmesinin önemsendiğini vurguladı.

2025'te hedef yıllık 5 GW güneş, 3 GW rüzgar

'Türkiye Enerji Dönüşümü Görünümü 2024' raporunda, geçen yılın enerji kapasitesi gelişimleri değerlendirildiğinde, geçmiş yıllarda yapılan yatırımlar sayesinde hidroelektrik, rüzgar, güneş, jeotermal ve biyokütleden oluşan enerji kurulu gücünün toplam 68,8 gigavata (GW) patlaması ortaya çıktı.

2024'te değiştirilen enerji kaynakları elektrik kurulu gücünün yüzde 59'unu ve elektrik üretiminin yüzde 46'sını oluşturdu. Yine 2024'te devreye alınan yeni elektrik kapasitesinin yüzde 99'u çıkarılabilir enerji santrallerinden değiştirildi.

Devreye alınan 6,5 GW kurulu gücün 4,3 GW'ı güneş, 1 GW'ı rüzgar, kalan kısmı ise hidroelektrik ve diğer kısımları kesilir. Güneşin enerjisindeki dikkat çekici yerlerde rüzgardaki kurulumlar hedefinin gerisinde kaldı. 2025 hedefi ise güneş enerjisi kurulu gücü 5 GW, rüzgar kurulu gücü ise 2-3 GW ekleniyor. Bu hedeflere ulaşmada yatırım ortamı ve kaynaklara erişim, katılımlar ve üyeler arası iş birliği politikası birleştirilecek.

İthal fosil yakıta bağımlılığı devam ediyor

Yenilenebilir enerji üretimi önemli gelişmelerin kaydedilmesine rağmen Türkiye'nin toplam enerji tüketiminde ithal fosil yakıtlara olan enerji büyük oranda devam ediyor.

Ulusal enerji dengesi tablosuna göre 2023'te birincil enerji arzı içinde toplam fosil yakıt payı yüzde 82, ithal fosil yakıt payı yüzde 79 olarak gerçekleşti. Kaynak bazında değerlendirildiğinde 2023'te ham petrolün yüzde 87'si, doğal gazın yüzde 98'i ve kömürün yüzde 61'i ithal edildi.

Elektrik üretimi ise hidroelektrik ve diğer uzatma ödemesindeki artış sayesinde 2024'te yerli dağıtım payı yüzde 59'a ulaştı. Türkiye'nin enerji ürünleri ithalatı 2024'te 65,6 milyar dolar, enerji kaynaklı dış ticaret açığı ise 49 milyar dolar oldu. 2024'te 2023'te enerji ürünleri ithalatı yüzde 5, enerji kaynaklı dış ticaret açığı ise yüzde 7 azaldı. Uluslararası petrol fiyatlarının Aşırı ve doğal gaz fiyatlarının 2023'e kıyasla ortalamada biraz daha düşük seyretmesi, diğer yandan yurt içi talepteki durgunluk düşüşte etkili oldu. Yenilenebilir enerjiden elektrik üretiminin üretilmesi veya ithal fosil yakıt talebini sınırlamayan olaylar arasında.

Türkiye'nin enerji enerjisinin düşmesi, iyileşmenin hızlanması gerek

2024'te enerji verimliliğinde iyileşme hızlandırıldı ama 2053 net sıfır hedef için uzun dönemde yıllık yüzde 3 iyileşmenin sürdürülmesi gerekiyor. Rapor, hem enerji değişiminin meydana geldiğini, hem de karbonsuzlaşmanın hızlanması için elektrifikasyonun genişlemesini vurguluyor. Elektrikli araçların taşınmasında, ısı pompalarının ısıtılması ve sanayide verimliliği artırılacak ve karbon salınımını azaltacak, merkezi teknolojiler olarak öne çıkıyor. Raporda elektrik araç satışlarının toplam araç satışları Parça payının yüzde 10'a yükseldiği, ancak trafikteki toplam araçların Parça payının hala yüzde 1 düzeyinde olduğu belirtiliyor. Isı pompalarındaki gelişmeler halihazırda potansiyelin çok altındadır. Diğer taraftan, 2025 yılı başında yüksek tüketimli konut ve ticarethane Bilgisayar için elektrik fiyatlarındaki sübvansiyonların insanların hem elektrik motorlarının hem ısı pompalarının cazibesini azaltabileceği vurgulanıyor.

Çalışmada, enerjinin tükenmesi için sadece üretimin karbonsuzlaştırılmasının, yani elektrik üretiminin kesilmesinin enerjisinin ödemesini artırmanın yeterli olduğuna dikkat ediliyor. Son kullanım sektörlerinde enerji değişimi, geçiş enerji kullanımı ve özellikle sanayinin yeniden yapılandırılması ve karbonsuzlaştırılması büyük önem taşıma.

Artan ihtiyacının yatırımının finansmanı için koordine edilmesi şartı

Raporda alternatif enerji teknolojisindeki artışın azaltılması yer verilir: "Güneş ve rüzgar enerjisi enerjiyle küresel fosil enerjilerle sağlanan hale gelirken bu para pek çok ülkede artık teşviğe ihtiyaç duymadan hayata geçebilecek durumda. Bu durum, Türkiye gibi enerjiye bağımlı sınırsız enerji bağımsızlığı ve sürdürülebilir kalkınma için enerji dönüşümünü olumlu. ve yeni teknolojilere yönelik politikaların değerlendirilmesi, bu süreç için gerekli tedarik ihtiyacının kapsamı daha kritik hale geliyor.”

Ayrıca net sıfır karbon hedefine ulaşmak için yıllık yatırımın geçmiş dönemdeki enerji yatırımlarının 2,5 bitmesi gerekiyor. Bu doğrultuda, uluslararası kaynaklara erişim ve kaynak çeşitliliğini artıracak, koordineu sağlama merkezi bir yapılanmanın kaynağı ve kamu erişiminde bir yeşil finansman stratejisinin hazırlanması, Türkiye'nin ihtiyacı olan kaynaklara erişim için önemli olacak.